Dómur fimm klerka og eins leikmanns, útnefndur af Magnúsi Eyjólfssyni officialis eftir skipun Gissurar Einarssonar Skálholtsbiskups, um ákærur séra Jóns Eiríkssonar til Vigfúss Magnúss Brúmannssonar um tollahald fyrir Vatnsfjarðarkirkju í Bolungarvík, og til Markús Þórarinssonar og Jóns Arasonar blóta um óheimila ásetu á jörðunum Þverdal og Sæbóli.

1) Verndarbréf, er Magnús Eiríksson konungur gefur Ormi Áslákssyni biskupi og dómkirkjunni á Hólum. 10. mars 1346 2) Magnús Eiríksson konungur stefnir utan átta bændum fyrir norðan land sakir mótþróa við Orm Ásláksson biskup á Hólum. 2. júní 1350 3) Þorsteinn Eyjólfsson lögmaður úrskurðar verndarbréf það, er Magnús Eiríksson konungur gaf Ormi Áslákssyni biskupi og Hólakirkju, stöðugt í öllum greinum. 8. maí 1393 4) Bréf Friðriks konungs I. til lærðra manna og leikra í Hólabiskupsdæmi, þar sem hann samþykkir kosning Jóns Arasonar prests í Odda til biskups og tekur hann í vernd sína. 25. ágúst 1523 5) Transskriftarbréf fjögurra manna. 30. júlí 1542

Ólafur Rögnvaldsson Hólabiskup staðfestir og samþykkir Viðvíkurdóm frá 29. apríl 1474 (DI V, nr. 654) um Hólateig í Fljótum.

Viðvíkurdómur tólf presta útnefndur af Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi um Hólateig í Fljótum.

Vitnisburður um reka Þingeyraklausturs í Sigluvík fyrir norðan Geirhólm og að klaustrið eigi jörðina Kirkjuból og er tilgreint hvernig rekinn og jörðin sé undir klaustrið komið.

Vitnisburður Eiríks Einarssonar prests um gjöf Salbjargar Gunnarsdóttur á Brúarlandi í Deildardal til Hóladómkirkju í próventu sína.

1) Tveggja tylfta dómur, útnefndur af Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi á prestastefnu, um kæru biskups til Halldórs Brandssonar, að hann hefði eigi haldið Víkurdóm um kirkjugóssin á Barði í Fljótum frá 10. febrúar 1481. (DI VI, nr. 317; Barðsdómur hinn síðari). 9. júní 1488 2) Transskrift fjögurra manna. 16. júní 1488

Sigurður Þorláksson prestur lýsir því, að hann hafi lukt og fengið Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi jörðina Hól í Siglufirði með skilorði, er greinir í fyrra bréfi.

Einar Björnsson fær Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi til fullrar eignar jörðina Kamphól fyrir 30 hundraða í þann pant, er hann hafði sett biskupinum í Þverá í Vesturhópi fyrir þær sakir, sem hann hafði brotlegur orðið við guð, heilaga kirkju og biskupinn.

Solveig Þorleifsdóttir lýsir því, að hún hafi gengið í borgan fyrir séra Sigmund Steindórsson við Ólaf Rögnvaldsson Hólabiskup, að lúka honum tíutigi hundraða samkvæmt sættarbréfi þeirra, en skilur aftur undir sig og sína erfingja svo mikið í Flatatungu, sem hún lýkur eða lætur lúka, en lýsir Jóni Sigmundssyn óheimila veðsetning jarðarinnar.

Máldagi Maríukirkju að Miðbæli undir Eyjafjöllum er Jón Halldórsson Skálholtsbiskup setti.

1) Reikningur um nokkrar fjárheimtur Skálholtsstaðar, að mestu um Rangárvöllu. 1497 2) Skrá um nokkrar fjárheimtur Skálholtsstaðar um Rangárvöllu. 1497 3) Skrá um nokkurn útlendan varnað er séra Einar Snorrason afhenti Stefáni Jónssyni biskupi. 1497 4) Bréf Stefáns Jónssonar biskups til ónafngreinds frænda Lénarðs fógeta um gjöld og aflausn og kirkjuleg fyrir soddan síbrotamann sem Lénarður var. 1502

Testamentisbréf Margrétar Bjarnardóttur.

Þórarna húsfreyja Arnórs frosta samþykkir sölu bónda síns á Frostastöðum til Egils Eyjólfsosnar Hólabiskups.

Vitnisburður Einar Hafliðasonar prests og þriggja annarra, að Brandur Eiríksson bóndi frá Höfða hafi borgað að ábyrgjast allar lagariftingar á Frostastöðum.

Egill Eyjólfsson Hólabiskup kaupir Frostastaði og Skálá af Arnóri frosta.

1) Magnús Þorsteinsson selur Brynjólfi Sveinssyni biskupi 20 hndr. í Auðólfsstöðum í Langadal með öllum gögnum og gæðum eftir skiptabréfi frá 8. maí 1605. Á móti fær biskup honum 10 hndr. jarðarpart og svo fara hin 10 hndr. í námskostnað sona hans sem hófu nám í Skálholtsskóla haustið 1660. 25. október 1661 2) Magnús Þorsteinsson meðkennir að hafa tekið við tíundargjaldi í Rangárvallasýslu af Brynjólfi Sveinssyni biskupi fyrir þá peninga geldur hann biskupi 10 hndr. í jörðu sem hann hafði áður ánafnað sér fyrir 10 hndr. í Auðólfsstöðum í Langadal. 3) Transskriftarbréf þriggja manna, 10. nóvember 1661.

Vilkinsmáldagi, Garða- og Bessastaðakirkjur 1397. Pappírsafskrift gerð eftir Vilkinsmáldaga 1591 í Skálholti.

Enevold Christiansson Kruse lénsmaður klagar séra Jón Kráksson á Görðum á Álftanesi fyrir að hafa ekki haldið bréf Jóhanns Bocholts sem bannaði honum að nytja reka á svæði sem þeir séra Ormur Egilsson á Kálfatjörn greindi á um fyrr en hann hefði unnið rekann með lögum og skila því sem hann hefði tekið af umræddu svæði. Sömuleiðs krafðist hann þess að séra Jón framvísaði dómi sem hann hafði fyrir tveimur jörðum sem hann hafði náð undan kónginum árið 1584. Dómsmenn dæma málið fyrir Odd Einarsson biskup og prestastefnu. Séra Jón Kráksson lofar að afhenda Enevold Kruse afrit af dóminum fyrir alþingi eða í seinasta lagi á alþingi.

1) Vitnisburður Herjólfs Gissurarsonar, 75 ára að aldri, um að Vífilsstaðir eigi Finnastaðakot í Álftaneshreppi og þar hafi stekkur verið frá Vífilsstöðum. Tilgreinir landamerki sem voru haldin þegar hann 16 ára kom til Vífilsstaða með Jóni Pálssyni heitnum. 24. apríl 1601. 2) Nokkrar minnisgreinar. a) Ólafur Bagge segir að Jón Ólafsson heitinn hafi sagt sér að hann hefði átölulaust í fyrstu Vetrarmýri alla og stekkjartúnið austur á Vatnsendanum í Seltjarnarneshreppi og þar hafi hann slegið á meðan hann bjó þar. b) Hafa þeir í Hvammskoti (Hvammur/Fífuhvammur) haldið sínum peningum í Finnastaðakoti og Vetrarmýri og látið sitja hjá sínum peningum. c) Hermir Bjarni á Ólaf Bagga að hann hafi sagt honum að þá hann hafði umboð á Bessastöðum hafði hann aldrei byggt nokkrum manni á Álftanesi ítak nokkuð fram á Grunnavatnsskóg (Grænavatnsskógur) eða fram á Langahjalla. 1601.

Vitnisburður Jóns Jónssonar, barnfæddur á Tjörnum í Sléttahlíð og þar vistfastur til 34 ára aldurs en síðan verið 9 ár í Hofsþingum, um að hafa aldrei heyrt annað haldið eða haft en að Fjall í Sléttahlíð ætti land og reka inn í Raufarberg. Árið 1595 rak hvalbrot lítil spöl fyrir innan Raufarberg og tók séra Erlendur Guðmundsson það að sér, lét vega það og afhenti Þorláki Runólfssyni sem var verkamaður Magnúsar Björnssonar á Hofi á Höfðaströnd og gerði enginn athugasemd við það.

Sáttmáli um arf eftir Jón Nikulásson en Helga Jónsdóttir, ekkja hans, skyldi fá tvo hluti en dætur þeirra Sigríður eldri, kona Steinmóðar Jörundssonar, og Sigríður yngri, kona Ólafs Örnólfssonar, skyldu skipta með sér afganginum. Helga skyldi eignast í mála sinn 12 hndr. í Látrum í Mjóafirði en dætur hennar skyldu hver um sig fá sinn 6 hndr. hlut. Minnst er á Veðrará hina stærri í Önundarfirði sem hafði gengið kaupum og sölum og loks samþykkt að Helga megi gefa alla sína peninga í próventu hverjum sem hún vill.

Vitnisburður Tómasar Þorsteinssonar, 57 ára, að mestu uppalinn í Húnaþingi og var á Skagaströnd í 20 ár (2 ár á Spákonufelli og 18 á Vindhæli í Vindhælishreppi) um að hafa heyrt haft og haldið af eldri mönnum að Spákonufell ætti höfðann sem kallaður hefur verið Spákonufellshöfði fyrir framan merkigarð þann sem gengur úr Einbúa. Hann hafði aldrei heyrt höfðann eignaðan nokkurri annarri jörðu en Spákonufelli og engin tvímæli á þessu leika fyrr enn í sumar þegar hval rak þar. Þá viti hann til þess að Spákonufellsmenn hafi tekið lóðarfisk af þeim skipum sem hafi gengið í höfðann að Hólum [Höfðahólum] undanskildum sem eigi þar skipgöngu.

Vitnisburður séra Jóns Jónssonar, 52 ára, sem hefur frá því hann man eftir sér verið á Þingeyrum og oftast á Skagaströnd og heyrt jafnan haft og haldið að Spákonufell í Vindhælishreppi ætti þann höfða sem kallaður er Spákonufellshöfði og aldrei heyrt tvímæli á því leika. Þá hafi hann aldrei heyrt höfðann eignaðan nokurri annarri jörð fyrr en hval rak þar í sumar.

Vitnisburður Magnúsar Gunnsteinssonar, nærri 70 ára, um að í sínu ungdæmi hafi hann þekkt Þorlák Helgason heitinn, sem síðast þegar hann vissi bjó í Ljótshólum í Svínavatnshreppi, og hafi hann aldrei heyrt tvímæli á því leika að hann væri samfeðra bróðir Brands Helgasonar heitins.

Vitnisburður séra Þorsteins Gunnasonar, 81 ára að aldri, um að hafa heyrt fyrir meira en 60 árum og jafnan síðan að þeir Brandur Helgason, sem átti Tungu í Fljótum, og Þorlákur Helgason, faðir Eiríks Þorlákssonar, hafi verið haldnir bræður samfeðra. Hann hafði heyrt frá kunnugum mönnum að þegar faðir þeirra hafi dáið þá hafi Þorlákur verið á framfæri Brands.

Vitnisburður Sigurðar Andréssonar um að í þau 10 ár sem hann bjó í Hólum [Höfðahólum] vissi hann ekki til þess að Spákonufellshöfði væri eignaður jörðinni og hann hafði engin not af höfðanum fyrir framan merkigarð sem gengur úr Einbúa. Þá var honum aldrei byggður höfðinn og aldrei tók hann lóðarfisk af neinu skipi en það gerðu Spákonufellsmenn, að sínu skipi undanskildu, og það sem rak í höfðann höfðu Spákonufellsmenn sömuleiðis.

Vitnisburður séra Sigurðar Jónssonar um að faðir sinn, Jón Arason Hólabiskup, hafi borið undir hann áform sín um að selja séra Jóni Ólafssyni Tjörn í Aðaldal fyrir jarðir fyrir vestan sem hann hafði erft. Hann spurði föður sinn hvers vegna hann ætti að selja jörð fyrir norðan fyrir jarðir í öðrum fjórðungi. Biskup sagðist gera það í greiðaskyni við séra Jón því annars nái hann ekki arfi sínum því skyldmenn hans muni óttast að halda fyrir honum arfinum sé þeim kunnugt að biskup hafi keypt jarðirnar. Jafnframt sagðist hann geta keypt Tjörn af séra Jóni aftur hvenær sem hann vildi. Hann taldi líklegt að biskup hefði samið við séra Jón um jörðina áður en hann féll frá. Sigurður var hins vegar óviss um hvort séra Jón hafi fengið greitt að fullu fyrir það silfur sem hann fékk biskupi fyrir Tjörn og því ætti að komast að samkomulagi við erfingja hans um það.

Vitnisburður séra Illuga Guðmundssonar um að hafa eitt sinn verið samferða Jóni Ólafssyni til Hóla á prestastefnu vorið 1551. Þá voru á Hólum uppreiknaðar allar jarðir Hóladómkirkju og var Tjörn í Aðaldal þ.á m. og hafi séra Jón ekki átalið það. Nokkrum árum seinna þegar séra Jón lá banaleguna hafi þeir séra Kolbeinn Auðunarson riðið til Ness í Aðaldal til að taka af honum reikningsskap. Þá hafi hann sagt skilmerkilega frá því hvað hann skuldaði og hverjir skulduðu honum og minntist þá ekki á Tjörn.

Vitnisburður séra Halldórs Brandssonar um að í tíð Jóns Arasonar Hólabiskups hafi hann haft umboð jarða Hólastóls í Þingeyjarsýslu (Norðursýslu) í mörg ár. Allan þann tíma var Tjörn í Aðaldal á meðal jarða Hólastóls og eftir andlát Jóns þegar hann stóð séra Sigurði Jónssyni reikningsskap þá átaldi séra Jón Ólafsson aldrei jörðina sér vitanlega.

Vitnisburður séra Kolbeins Auðunarsonar um að hann og séra Illugi Guðmundsson hafi farið að Nesi í Aðaldal þegar séra Jón Ólafsson heitinn lá banaleguna en erindið var að taka reikningsskap af honum (presttíund og kirkjupeninga). Þá var séra Jón með fullri skynsemi og greindi frá skuldum sínum og hvað aðrir skulduðu honum og skrifaði séra Kolbeinn það allt niður. Hann minntist hins vegar aldrei á jörðina Tjörn í Aðaldal. Vorið 1551 riðu þeir séra Kolbeinn, séra Illugi og séra Jón til Hóla á prestastefnu en þá var búið að reikna saman jarðir dómkirkjunnar en þann reikningsskap átti að senda konungi. Þar kom Tjörn í Aðaldal fyrir en séra Kolbeinn heyrði aldrei séra Jón átelja þá jörð og vildu þó margir á þeim tíma klaga uppá Jón Arason biskup.

Arngrímur Jónsson og Stígur Björnsson prestar ásamt Jóni Einarssyni og Jóni Jónssyni gera kunnugt að hafa séð og yfirlesið jarðareikning Hóladómkirkju sem gerður var eftir andlát Jóns Arasonar Hólabiskups. Þar kemur fram að hann hafi fengið Hóladómkirkju jarðir fyrir þær sem hann hafði burtselt og lógað. Umræddar jarðir eru: Mannskapshóll 60 hndr., Ytra Vatn 30 hndr., hálft Ytra Vallholt 20 hndr., Þórisstaðir 50 hndr., Guðrúnarstaðir 60 hndr., Núpur 50 hndr., Harastaðir 40 hndr., Tungufell 40 hndr., í Eyvindarstaðir 50 hndr., Saurar 10 hndr., Veisa 40 hndr., hálfur Stafn 10 hndr., Stóridalur 40 hndr., Síða 10 hndr.

Guðbrandur Þorláksson Hólabiskup selur Jóni Illugasyni Hólakirkjujörðina Neðra-Fell í Kinn í Staðarkirkjusókn fyrir 20 hndr. en undanskilur deilureit fyrir austan ána sem Fell og Guðmundarstaðir í Ljósavatnshreppi höfðu haft uppi ágreining um. Sá reitur skyldi fylgja Guðmundarstöðum. Á móti lét Jón Illugason af hendi Hóla í Fljótum í Holtskirkjusókn með öllum þeim skilmála sem áður hafði farið fram á milli Ólafs Hjaltasonar Hólabiskups og séra Illuga Guðmundssonar þá þeir skiptust á Hólum og Tjörn í Aðaldal.

Oddur Jónsson prestur kvittar Guðbrand Þorláksson Hólabiskup fyrir móttöku 1 ½ hndr. af klausturgjaldi sem var lagt til eftir konungsskipun prestunum til uppheldis og guðs orði til meiri framgangs.

1) Bréf Jóhanns Bocholts höfuðsmanns til Guðbrands Þorlákssonar Hólabiskups um að Jón Jónsson lögmaður hafi kært fyrir sér að biskup héldi fyrir honum jörðinni Barði í Fljótum og að það mál komi nú til dóms í héraði. 2. júlí 1573. 2) Vottfest uppskrift Hrólfs Bjarnasonar og Magnúsar Jónssonar lögréttumanna um að á þingi á Ökrum í Blönduhlíð, laugardaginn fyrstan í vetri 1573, þegar þingað var um Barð í Fljótum hafi þeir heyrt og séð ofanskrifað bréf Jóhanns Bocholts höfuðsmanns sem hann hafði skrifað Guðbrandi Þorlákssyni Hólabiskupi. Því hafi þeir dæmt biskup til að leggja fram skilríki dómkirkjunnar fyrir jörðunni og hafi talið sig mega gera það samkvæmt fyrrnefndu bréfi. 27. nóvember 1573.

Hákon Jónsson og Guðbrandur Þorláksson Hólabiskup komast að samkomulagi um að Hákon gefi og geri Hóladómkirkju og formenn hennar ákærulausa fyrir sér og sínum erfingjum um það ákall sem hann þóttist eiga til 20 hndr. í Eyvindarstöðum í Blöndudal. Á móti gaf biskup Hákoni 16 hndr. í málnytukúgildum ásamt því að hann skyldi fá að búa á kirkjujörð sinni [Ytra Vallholti í Staðarhreppi] eða annarri jafngóðri leigufrítt með 6 kúgildum næstu fjögur ár.

Vitnisburður séra Jóns Gottskálkssonar og Ólafs Tómassonar um að hafa séð og heyrt á orð og handaband Jóns Jónssonar og Guðrúnar Árnadóttur á Víðimýri í Skagafirði þar sem Guðrún samþykkti allan þann gerning og kaupskap sem bóndi hennar séra Nikulás Þórðarson hafði haft við Jón Jónsson um jarðirnar hálfa Brúnastaði í Tungusveit og Krakavelli í Flókadal.

Vitnisburður Jóns Jónssonar og Brands Sveinssonar um að hafa verið viðstaddir í eldaskálanum á Urðum í Svarfaðardal þegar Hallur Magnússon taldi upp fimm jarðir sínar, þ.e. Garð í Ólafsfirði, Grilli, Gil og Þverá í Fljótum og Tungufell í Svarfaðardal, sem hann væri reiðubúinn að selja Sturla Sigurðssyni.

Sigurður Jónsson prestur og tilsjónarmaður Hólabiskupsdæmis setur og fær séra Birni Tómassyni Hólakirkjuumboð og ráðsmannsstarf yfir öllum eignum Hólastóls í Svarfaðardal inn yfir Hillur.

Sigurður Jónsson prestur og tilsjónarmaður religionis vegna í Hólabiskupsdæmi færir Víkurlönd á Skaga úr Hofskirkjusókn á Skagaströnd í Hvammskirkjusókn í Laxárdal fyrir bón eigenda og ábúanda.

Reikningur Möðruvallaklausturs.

Vitnisburður um reikningsskap séra Sigurðar Jónssonar staðinn Ólafi Hjaltasyni Hólabiskupi af norðurumboðum.

Reikningur Miklagarðsumboðs eftir Ólaf Hjaltason Hólabiskup fráfallinn.

Kvittun fyrir andvirðis Smyrlabergs.

Jarðaskiptabréf á Hrólfsvöllum í Fljótum fyrir Bárðartjörn í Höfðahverfi.

Vitnisburður um eignarheimild að Garði í Ólafsfirði og Garðshorni í Svarfaðardal og um tilkall Jóns Finnbogasonar til nokkurra jarða í Fljótum.

Heitbréf Skagfirðinga.

Ólafur Hjaltason Hólabiskup lýsir jörðina Tjörn í Aðaldal að réttu eign Hólakirkju og bannar að dæma um þá jörð, fyrr en réttum svaramönnum kirkjunnar er til sagt.