Archive Arnamagnæana dev

Þjóðskjalasafn Íslands, Reykjavík: 721 documents
(9 documents in progress, 0 done, 712 left)
Vitnisburður, að þeir bræður Halldór Brandsson, Hrafn Brandsson og Snjólfur Brandsson gengu í borgan við Rögnu Hrafnsdóttur móður sína að svara kirkjugóssum á Barði vegna Brands Halldórssonar föður þeirra, eftir því sem á hvers þeirra hlut kæmi á móts við systur sínar.
Vitnisburður, að Árni Höskuldsson gerði testament sitt sjúkur á líkama, en heill að viti, og lukti kirkjunni í Núpufelli í reikning sinn hálfa jörðina Gilsá í Eyjafirði, en hálfa gaf hann Indriða Árnasyni syni sínum, og skyldi Höskuldur Árnason þá eiga lausn á allri jörðinni.
Sex menn votta, að Sigurður príor á Möðruvöllum hafi selt Einari ábóta á Munkaþverá Gil og Vagli í Hrafnagilsþingum fyrir jörðina Gásir í Glæsibæjarþingum og þar til tíu kúgildi.
Vitnisburður Árna Arnbjarnarsonar um það, að Melur í Miðfirði eigi allar Árengjar, þrætuland milli Mels og Sveðjustaða í Miðfirði.
Álitsgerð Jóns Arasonar Hólabiskups um rekaítak Laufáskirkju í Látrarekum.
Þorbergur Bessason bóndi lýsir því, að hann hafi fengið Ólafi Hjaltasyni Hólabiskupi til eignar jörðina Litla-Tungu í Bárðardal.
Vitnisburður þriggja manna um samning þeirra Magnúsar Þorkelssonar, vegna Kristínar Eyjólfsdóttur, konu sinnar, og Guðrúnar Gunnlaugsdóttur um arf eftir Eyjólf Arnfinnsson heitinn.
Oddur Jónsson prestur kvittar Guðbrand Þorláksson Hólabiskup fyrir móttöku 1 ½ hndr. af klausturgjaldi sem var lagt til eftir konungsskipun prestunum til uppheldis og guðs orði til meiri framgangs.
Ólafur Rögnvaldsson Hólabiskup selur Oddi Þorbjarnarsyni jörðina Halldórsstaði í Ljósavatnsþingum fyrir Leifsstaði í Öxarfirði.
Fjörumörk Breiðabólsstaðar í Fljótshlíð.
1) Vitnisburður Herjólfs Gissurarsonar, 75 ára að aldri, um að Vífilsstaðir eigi Finnastaðakot í Álftaneshreppi og þar hafi stekkur verið frá Vífilsstöðum. Tilgreinir landamerki sem voru haldin þegar hann 16 ára kom til Vífilsstaða með Jóni Pálssyni heitnum. 24. apríl 1601. 2) Nokkrar minnisgreinar. a) Ólafur Bagge segir að Jón Ólafsson heitinn hafi sagt sér að hann hefði átölulaust í fyrstu Vetrarmýri alla og stekkjartúnið austur á Vatnsendanum í Seltjarnarneshreppi og þar hafi hann slegið á meðan hann bjó þar. b) Hafa þeir í Hvammskoti (Hvammur/Fífuhvammur) haldið sínum peningum í Finnastaðakoti og Vetrarmýri og látið sitja hjá sínum peningum. c) Hermir Bjarni á Ólaf Bagga að hann hafi sagt honum að þá hann hafði umboð á Bessastöðum hafði hann aldrei byggt nokkrum manni á Álftanesi ítak nokkuð fram á Grunnavatnsskóg (Grænavatnsskógur) eða fram á Langahjalla. 1601.
Vitnisburður Guðmundar Nikulássonar um veiði í Nikulásarkeri í Norðurá.
Ormur Sturluson selur Ara Jónssyni jörðina Hleinargarð í Eyjafirði fyrir lausafé, en Þorbjörg Þorleifsdóttir kona Orms átti jörðina, og fær hann henni Staðarfell á Fellsströnd, en lofar Ara forkaupsrétti á öllum þeim jörðum, er hann vilji selja.
Stefán Gunnlaugsson prestur tekur í umboði Laurentíusar Kálfssonar Hólabiskups land á Guðmundarstöðum tuttugu hundruð og fimm hundruð fríð þar með í öðru lagi, er Bergur Sokkason ábóti lauk Hólakirkju upp í þau hundruð hundraða, er Laurentíus biskup heimti að Munkaþverárklaustri eftir reikningi Auðunnar Þorbergssonar biskups.
Tylftardómur klerka útnefndur af Gottskálki Nikulássyni Hólabiskupi á prestastefnu um lambatoll Reynistaðarklausturs fyrir vestan Vötn í Skagafirði.
1) Tveggja tylfta dómur, útnefndur af Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi á prestastefnu, um kæru biskups til Árna Höskuldssonar, að hann hefði eigi haldið Eyrarlandsdóm frá 7. júní 1479 (DI VI, nr. 202) um kirkjugóssin í Núpufelli og á Hnappstöðum. 9. júní 1488. 2) Transskriftarbréf fimm manna. 16. júní 1488.
Afhending Reynistaðarklausturs undir yfirsýn Loga Stígssonar officialis, þegar séra Björgólfur Illugason lét af ráðsmennsku, en systir Þórunn Ormsdóttir og systir Þuríður Halldórsdóttir tóku vð staðnum.
parchment and paper
-
Vitnisburður Björns Eyjólfssonar um landamerki milli Bægisár og Neðstalands í Öxnadal. Hann var hjá föðurbróður sínum, séra Guðmundi Skíðasyni heitnum, í 23 ár og sagði hann hafa byggt Neðstaland í Reiðhól sem er á milli jarðanna og svo sjónhending á fjall upp. Allan þann tíma sem hann var hjá séra Guðmundi hafi þessi landamerki verið haldin og það hafi ekki verið fyrr en Arnes Helgason á Syðri-Bægisá vildi eigna henni land lengra suður að þau voru dregin í efa. Málið hafi farið fyrir dóm á Neðri-Lönguhlíð í Skriðuhreppi en Arnesi hafi ekkert orðið ágengt og var landið dæmt undir Neðstaland. Hann segist hafa heyrt séra Guðmund, sem var nærri 80 ára þegar hann lést, segja frá því að riðið hafi verið á landið milli jarðanna og lýrittasteinar fundist upp undan Reiðhól. Þá finnist ekkert stekkjarstæði í Neðstalandi annað en í því takmarki sem nú sé eignað undan Neðstalandi og til Bægisár fyrir utan þann stekk sem gerður var fyrir nokkrum árum á milli Neðstalands og Miðlands.
1) Bréf Jóhanns Bocholts höfuðsmanns til Guðbrands Þorlákssonar Hólabiskups um að Jón Jónsson lögmaður hafi kært fyrir sér að biskup héldi fyrir honum jörðinni Barði í Fljótum og að það mál komi nú til dóms í héraði. 2. júlí 1573. 2) Vottfest uppskrift Hrólfs Bjarnasonar og Magnúsar Jónssonar lögréttumanna um að á þingi á Ökrum í Blönduhlíð, laugardaginn fyrstan í vetri 1573, þegar þingað var um Barð í Fljótum hafi þeir heyrt og séð ofanskrifað bréf Jóhanns Bocholts höfuðsmanns sem hann hafði skrifað Guðbrandi Þorlákssyni Hólabiskupi. Því hafi þeir dæmt biskup til að leggja fram skilríki dómkirkjunnar fyrir jörðunni og hafi talið sig mega gera það samkvæmt fyrrnefndu bréfi. 27. nóvember 1573.
Vitnisburður um skilríki fyrir Hólateig eða landamerkjum í milli Reykjarhóls og Hóla í Fljótum.
Tylftardómur klerka, útnefndur af Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi, um kæru biskups til Odds Arnórssonar, að Oddur hefði höggvið Skeggja Oddsson biskupssvein ófæran í vísitasíuferð, að hann hefði hlaupið burt úr þjónustu biskups, að hann hefði hlaupið í kirkjudyrnar á Munkaþverá með spent armbrysti (lásboga) og pílu, að hann vildi höggva menn biskups í sömu vísitasíu á Bægisá og sló mat og öl á klæði biskups, að hann hefði gripið hengi sitt og kirkjunnar og ekki skilað aftur, að hann hefði bölvað biskupinum svo óheyrilega, að hann bað fjandann að eiga biskup og alla hans presta og enn fleira.
Bréf, að Narfi Sigurðsson og Sigurður Narfason hafi fengið Finnboga Jónssyni lögmanni og Teiti Þorleifssyni til fullrar eignar jarðirnar Ásgeirsár í Víðidal og Krossnes, Mela, Norðfjörð og Seljanes á Ströndum fyrir þann mismun og féskakka, sem Árni Þorleifsson, Sigurður Þorleifsson og Teitur Þorleifsson höfðu fengið í arfaskipti við Orm Bjarnason eftir Soffíu Loftsdóttur.
Viðvíkurdómur tólf presta útnefndur af Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi um Hólateig í Fljótum.
Jón Vilhjálmsson Craxton Hólabiskup vottar, að hann hafi tekið Svein Haraldsson til próventu heim á Hólastað upp í það, sem jörðin Ríp í Skagafirði er dýrari en kirkjureikningur nemur, en af því að biskupi þótti of lítið fé, lofaði Sveinn honum tíu ára þjónustu. En fyrst Sveinn hefur þjónað biskupi og staðnum út þessi tíu ár, þá kvittar biskup hann með öllu um próventuna.
Hákon Jónsson og Guðbrandur Þorláksson Hólabiskup komast að samkomulagi um að Hákon gefi og geri Hóladómkirkju og formenn hennar ákærulausa fyrir sér og sínum erfingjum um það ákall sem hann þóttist eiga til 20 hndr. í Eyvindarstöðum í Blöndudal. Á móti gaf biskup Hákoni 16 hndr. í málnytukúgildum ásamt því að hann skyldi fá að búa á kirkjujörð sinni [Ytra Vallholti í Staðarhreppi] eða annarri jafngóðri leigufrítt með 6 kúgildum næstu fjögur ár.
Vitnisburðarbréf, að Jón Sigmundsson hafi handabandað séra Sigmundi Steindórssyni föður sínum að veðsetja Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi jörðina Flatatungu, en lausn skyldi heimil á jörðinni í þrjú ár.
Halldór Arngeirsson bóndi kaupir hálfa jörðina Marbæli af Þuríði Jónsdóttur.
Tylftardómur klerka útnefndur af séra Jóni Arasyni, svaramanni og umboðsmanni Hóladómkirkju, um kærur hans til Teits Þorleifssonar, að Teitur héldi peninga Einars Jónssonar (Sigmundssonar), sem væri dæmd eign Hóladómkirkju, að hann hefði ekki lukt fyrir skóla og uppfæði Egils Hallssonar frænda síns, að hann hefði vísvitandi keypt kirkjunnar fastaeign Galtarnes í Húnavatnsþingi, og að hann hefði látið í hel slá sinn og dómkirkjunnar þjónustumann, að Jóni presti nærverandi og ásjáandi, og að hann hefði sjálfur slegið og ófæra gera látið marga sína og kirkjunnar þjónustumenn.
Tólf klerkar nyrðra samþykkja séra Jón Arason ráðsmann og umboðsmann heilagrar Hólakirkju í öllum efnum milli Ábæjar og Úlfsdalsfjalla.
Jón Eyjólfsson selur Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi til fullrar eignar jörðina í Guðmundarlóni á Langanesi með rekaparti í Dritvík, en Ólafur biskup láti kenna syni Jóns tólf vetra gömlum til prests; kvittar og biskup Jón um rekatöku, en Jón galt fyrir sex málnytukúgildi.
Dómur átta presta og fjögurra leikmanna útnefndur af Jóni Vilhjálmssyni Craxton Hólabiskupi, þar sem jörðin Kelduland í Skagafirði er dæmd óbrigðileg eign heilagrar Hólakirkju í Hjaltadal.
Vitnisburður um reikningsskap séra Sigurðar Jónssonar staðinn Ólafi Hjaltasyni Hólabiskupi af norðurumboðum.
Frú Kristína abbadís á Reynistað samþykkir rekakaup þau, er séra Páll Þorsteinsson ráðsmaður og Benedikt Kolbeinsson og Kolbeinn Benediktsson sonur hans höfðu gert 4. janúar 1343.
Jón Jónsson lýkur heilagri Hólakirkju jörðina alla á Bæ (Ábæ), er liggur í Dölum í Skagafirði, og þrjú hundruð í fríðvirðum peningum, og þar með skal Jón og Ragna Finnbogadóttir kvitt af holdlegum girndum líkamlegrar sambúðar með barngetnaði; en jörðin standi til lausnar um tvö ár fyrir tólf hundruð.
Ólöf Loftsdóttir og Þorleifur Björnsson selja Magnúsi Jónssyni jarðirnar Kross í Landeyjum og Núp í Eystrahrepp, er Björn Þorleifsson heitinn hafði keypt af Teiti Helgasyni; ennfremur meðkenna þau, að þau hafi selt Magnúsi jörðina Böðvarshóla og Galtarnes í Víðidal.
Ásgrímur Þorkelsson selur Gottskálki Kenekssyni Hólabiskupi á staðarins vegna á Hólum jörðina Steinnýjarstaði fyrir jörðina í Haganesi við Mývatn.
1) Sáttargerð þeirra séra Jóns Pálssonar og séra Þorkels Guðbjartssonar í viðurvist og að tilhlutun Goðsvins Comhaer Skálholtsbiskups og margra annarra klerkmanna og leikmanna; sættast þeir alsáttum á allan reikningsskap og óvinskap, er þeim hafði farið á milli, og heitir séra Þorkell séra Jóni fullri vináttu og fylgi, og kyssast þeir að lyktum "fyrir munninn trúlega". 22. apríl 1440. 2) Tveir prestar og fjórir leikmenn transkríbera sáttargerðarbréf séra Jóns Pálssonar og séra Þorkels Guðbjartssonar. 14. ágúst 1471.
Vitnisburðarbréf um viðtal þeirra bræðra Magnúsar Bjarnarsonar og Gunnars Bjarnarsonar um eign á parti í Harrastöðum.
Kolli Magnússon fær Ólafi Rögnvaldssyni Hólabiskupi jörðina Vatnsenda í Ljósavatnsþingum með fimm málnytukúgildum til fullrar eignar fyrir þann reikningsskap, er Kolli varð biskupi skyldugur fyrir brytastarf.
Einar Ísleifsson ábóti á Munkaþverá selur Sigurði Jónssyni príor og klaustrinu á Möðruvöllum skóg með tilgreindum ummerkjum í Skuggabjarga jörðu í Laufássókn, fyrir vervist út í Flatey með öllum vergögnum, saltbrennu, húsgerð og naustgerð.
1) Brandur Jónsson lögmaður norðan og vestan á Íslandi úrskurðar, að Ólafi Rögnvaldssyni skuli gjaldast allir skattar, skyldur og sakeyrir um Hegranessþing, samkvæmt bréfi Kristjáns konungs (frá 29. nóvember 1459, nr. 187). 10. nóvember 1463. 2) Transskriftarbréf fjögurra manna. 29. apríl 1489.
Finnbogi Jónsson lögmaður fær Gottskálki Nikulássyni Hólabiskupi til fullrar eignar jarðirnar Ásgeirsár og Lækjamót í Víðidal með þriðjungi af þeim peningum, sem stóðu með jörðunum, þá er Narfi Sigurðsson og Sigurður Narfason luktu Finnboga þær, - gegn tilkalli og eignarorði biskups til Lögmannshlíðar í Kræklingahlíð.
Jón Vilhjálmsson Craxton Hólabiskup úrskurðar samkvæmt dómi háðum í sama stað og dag Höskuldi Runólfssyni að lúka árlega fjögur hundruð fríðvirð síðan Björn Eyjólfsson tók fyrst að sér jörðina Kelduland og svo síðan Höskuldur tók við henni og Höskuldi þess utan mörk í stefnufall.
Tveggja tylfta dómur, útnefndur á Öxarárþingi af lögmönnum báðum, Erlendi Þorvarðssyni og Ara Jónssyni, með ráði og samþykki beggja biskupanna og fógetans Diðriks van Mynden af Brjámsstöðum (Bramstad), um að rétt Noregs lög og svarinn sáttmáli haldist kóngs vegna og kirkju, um að Píningsdómur (1490) haldist, um að sáttmáli Norðmanna konungs og Englakonungs frá fyrra ári um verslun á Íslandi haldist, um þá er fara út af landinu með buldur og óróa, um duggara sigling, um að heilög trú og guðs lög haldist og um hafnargjald til konungs.
Vitnisburðarbréf um það, með hverjum landamerkjum séra Þorkell Guðbjartsson hefði selt heilagri Hólakirkju jörðina á Sandi í Aðaldal.
Jón Sigmundsson bóndi selur Jóni Þórðarsyni jörðina Skarðsdal í Siglufirði og kvittar hann um andvirði jarðarinnar.
1) Vottorð tveggja manna, að Þórður Þorsteinsson bóndi með samþykki Sólveigar Runólfsdóttur konu sinnar fengi Gunnlaugi Guðmundssyni til eignar þá jarðarparta, sem Sólveig stóð til að erfa eftir Herdísi Þorgeirsdóttur móður sína, konu Gunnlaugs; átti Þórður að fá Kúskerpi í Skagafirði, en Gunnlaugur jarðir í Hornafirði. 2) Alþingissamþykkt um vinnufólk og fiskimenn.
Ólafur Ingimundarson prestur vottar, að hann hafi krafið Árna Höskuldsson í umboði Ólafs Rögnvaldssonar Hólabiskups eftir prestastefnu dómi kirkjugóssanna í Núpufelli, en Árni hefði enga peninga lagt fram.
Benedikt Sæmundsson selur Ögmundi Andréssyni presti með samþykki Sigríðar Hallsdóttur konu sinnar 15 hundraða part í Borgarhöfn í Hornafirði, er hann erfði eftir Sigríði Jónsdóttur móður sína.